نشانه هایی از سبک هندی در شعر حافظ

Authors

رستم وهاب نیا

دکترای فیلولوژی، استاد دانشگاه ملی تاجیکستان

abstract

جوهر و مایۀ اصلی سبکی را که به «سبک هندی» معروف شده است، تجرید تشکیل می دهد که درحقیقت به کار گرفتن تخیل شاعرانه در بیان مطلب است. در روند تحول شعر فارسی، هرقدر شعر برای بیان معانی باریک و مکنونات قلبی به کار گرفته شده، به همان اندازه نشانه های سبک بیان تجریدی، یعنی سبک هندی، در آن بیشتر شده است. همین نوع اشارات آراسته به تجرید و تشخیص در اشعار حافظ شیرازی فراوان است. در مقالۀ حاضر این ویژگی در اشعار حافظ با ذکر نمونه هایی بررسی و با اشعار بیدل مقایسه شده است. نگارنده در بیان اینکه چرا باوجود پیشرو بودن حافظ در به کارگیری این ویژگی ، این سبک به بیدل نسبت داده شده، تکرار این ویژگی و استفادۀ فراوان از آن را در اشعار بیدل دلیل این امر دانسته است؛ البته درعین حال برای حافظ از این نظر که سرگرم عباره آرایی نبوده و بی تکلف و تصنع این ویژگی را به کار گرفته، در مقایسه با بیدل امتیاز قائل شده است. در پایان، نگارنده نتیجه گرفته که سبک هندی یا سبک بیدلی حاصل استفادۀ آگاهانه از امکانات ویژۀ زبان فارسی تاجیکی، به ویژه تشخیص اسم های معنی و تجرید اسم های مادی است که حاصل از طبیعت و سرشت زبان فارسی است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

نشانه‌هایی از سبک هندی در شعر حافظ

جوهر و مایۀ اصلی سبکی را که به «سبک هندی» معروف شده است، تجرید تشکیل می‌دهد که درحقیقت به‌کار گرفتن تخیل شاعرانه در بیان مطلب است. در روند تحول شعر فارسی، هرقدر شعر برای بیان معانی باریک و مکنونات قلبی به‌کار گرفته شده، به همان اندازه نشانه‌های سبک بیان تجریدی، یعنی سبک هندی، در آن بیشتر شده است. همین نوع اشارات آراسته به تجرید و تشخیص در اشعار حافظ شیرازی فراوان است. در مقالۀ حاضر این ویژگی در...

full text

فراهنجاری در شعر سبک هندی

سبک به‌طور‌کلی به معنی نحوۀ بیان است. به عقیدۀ فرمالیست‌ها، وقتی اثر‌آفرین به‌دنبال ادبی‌کردن متن باشد، باید از یکسری قواعد و هنجارهایی که در زبان معیار و غیر ادبی وجود دارد، فراتر رود و با آشنایی‌زدایی و بیگانه‌سازی به اثر خود جلوۀ هنری ببخشد. آشنایی‌زدایی از دو طریق فراهنجاری و قاعده‌افزایی صورت می‌گیرد. «جفری لیچ» برای اولین بار فراهنجاری را به هشت بخش تقسیم کرد که شامل فراهنجاری واژگانی، آو...

full text

فراهنجاری در شعر سبک هندی

سبک به طور کلی به معنی نحوۀ بیان است. به عقیدۀ فرمالیست ها، وقتی اثر آفرین به دنبال ادبی کردن متن باشد، باید از یکسری قواعد و هنجارهایی که در زبان معیار و غیر ادبی وجود دارد، فراتر رود و با آشنایی زدایی و بیگانه سازی به اثر خود جلوۀ هنری ببخشد. آشنایی زدایی از دو طریق فراهنجاری و قاعده افزایی صورت می گیرد. «جفری لیچ» برای اولین بار فراهنجاری را به هشت بخش تقسیم کرد که شامل فراهنجاری واژگانی، آو...

full text

نقشی در خیال اقتضای حال نشانه ها در شعر حافظ

نشانه شناسی که اول بار خود را با آراء زبانشناس سوئیسی، «فردینان دو سوسور»، در حوزه مطالعات زبانی مطرح کرد، هدف خود را بررسی چگونگی ارتباط دالّ و مدلول در سطوح مختلف زبانی قرار داد. نشانه شناسی پیش از آن که خود یک علم باشد، روشی خاص در بررسی و ارزیابی متون است. هرچند نشانه شناسی از دل مباحث زبانی سوسور و به ویژه، مساله ی چگونگی ارتباط دال و مدلول سربرآورده است، اما به حوزه های دیگری چون نقد ادبی ...

full text

سبک شناسی متناقض نما در شعر حافظ

در ادبیات فارسی محور جمال‌شناسی بر شکستن هنجارها و عادت‌های زبانی در لفظ و معناست که این مهم در آرایة ادبی «متناقض­نما» خود را نشان داده‌است. متناقض­نما یا پارادوکس در شعر حافظ اغلب به صورت فنی، زیبا و البته ظریف و شگفت‌انگیز خودنمایی می‌کند. یعنی از اجتماع امور متضاد و متناقض، تصویری شگفت، هنری و زیبا خلق می‌نماید. این مقاله با هدف بررسی متناقض­نما و گونه‌های آن در شعر حافظ به نگارش درآمده است...

full text

رویکردهای شعر معاصر به سبک هندی

نقش ادبیات اروپا در تحولات شعر پارسی معاصر امری مسلم است. گذشته از آنکه بنیادگذاران شعرهای آزاد، سپید، موج نو و حجم، آثار خود را در کلّیت آن، با پیش چشم داشتن شعرهای اروپایی به­وجود آورده­اند، هم ایشان و هم دنباله­روان­شان که سازندگان بدنۀ شعر معاصر ایران­اند، در جزئیات زبانی و زیبایی­شناختی آثارشان نیز بی­اعتنا به ادبیات اروپا نبوده­اند. بااین‌همه نمی­توان در شعر پارسی معاصر و تحولات زبانی و زی...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
رودکی ( پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی )

جلد ۱۲، شماره ۳۰، صفحات ۱۴۷-۱۶۰

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023