نشانه هایی از سبک هندی در شعر حافظ

جوهر و مایۀ اصلی سبکی را که به «سبک هندی» معروف شده است، تجرید تشکیل می دهد که درحقیقت به کار گرفتن تخیل شاعرانه در بیان مطلب است. در روند تحول شعر فارسی، هرقدر شعر برای بیان معانی باریک و مکنونات قلبی به کار گرفته شده، به همان اندازه نشانه های سبک بیان تجریدی، یعنی سبک هندی، در آن بیشتر شده است. همین نوع اشارات آراسته به تجرید و تشخیص در اشعار حافظ شیرازی فراوان است. در مقالۀ حاضر این ویژگی در اشعار حافظ با ذکر نمونه هایی بررسی و با اشعار بیدل مقایسه شده است. نگارنده در بیان اینکه چرا باوجود پیشرو بودن حافظ در به کارگیری این ویژگی ، این سبک به بیدل نسبت داده شده، تکرار این ویژگی و استفادۀ فراوان از آن را در اشعار بیدل دلیل این امر دانسته است؛ البته درعین حال برای حافظ از این نظر که سرگرم عباره آرایی نبوده و بی تکلف و تصنع این ویژگی را به کار گرفته، در مقایسه با بیدل امتیاز قائل شده است. در پایان، نگارنده نتیجه گرفته که سبک هندی یا سبک بیدلی حاصل استفادۀ آگاهانه از امکانات ویژۀ زبان فارسی تاجیکی، به ویژه تشخیص اسم های معنی و تجرید اسم های مادی است که حاصل از طبیعت و سرشت زبان فارسی است.